Van Peel verhoogt druk op asbestproducenten en steunt voorstel Pieters om decretaal in te grijpen

Vandaag communiceerde N-VA-voorzitter Valerie Van Peel in De Zevende Dag (zie lager) dat ze haar geduld kwijt is in de procedure tegen asbestproducent Eternit/Etex. Ze wil dat het bedrijf minstens 1 miljard euro betaalt tussen nu en 2040 om Vlaanderen asbestvrij te maken. Als Eternit weigert in te gaan op het voorstel, dreigt N-VA met alle juridische middelen: verderzetten van de burgerlijke procedure, een strafklacht indienen voor opzettelijke schade, en het uitwerken van de decretale basis om Eternit te dwingen mee te betalen. Met dat laatste zet Van Peel haar volle politieke gewicht onder het voorstel van Vlaams parlementslid Andy Pieters (N-VA) om wetgevend in te proberen grijpen om rechtvaardigheid in het dossier te herstellen.

“Voor onze partij is het helder: ofwel leveren de lopende onderhandelingen een fundamenteel bedrag op om Vlaanderen asbestvrij te maken, ofwel zetten we de strijd juridisch verder. Maar eindeloos rondjes draaien is niet aan ons besteed. Deze zwarte pagina uit de Vlaamse geschiedenisboeken sleept al veel te lang aan. Tijd dat de producenten kleur bekennen”, aldus Pieters.

N-VA wil dat Eternit opdraait voor haar historische vervuiling van Vlaanderen - Van Peel: "Het geduld is op - Eternit krijgt rekening van 1 miljard euro gepresenteerd"

N-VA-voorzitter Valerie Van Peel heeft haar geduld met asbestproducent Eternit verloren. "Het is tijd dat Eternit een deel van haar historische schuld rechtzet. Het is tijd dat de rekening eindelijk komt te liggen waar hij hoort te liggen. Niet langer bij de burger, maar bij de vervuiler", aldus Van Peel. De partij wil dat het bedrijf minstens 1 miljard euro betaalt om Vlaanderen asbestveilig te maken.

 Rechtbank bevestigde: Eternit wist dat asbest gevaarlijk was

Volgens het rechtbankuitspraak in de zaak Jonckheere/N.V. Eternit was het bedrijf al in 1950 op de hoogte van de gezondheidsrisico's van asbest. Vanaf 1960 kenden ze zelfs de link tussen asbest en mesothelioom. Toch bleef Eternit produceren en verkopen.

   Waarom specifiek Eternit?

N-VA richt zich bewust op Eternit omdat dit het enige asbestbedrijf is dat nog juridisch en financieel aanspreekbaar is. Het bedrijf is verantwoordelijk voor het absolute grootste aandeel van de asbestproblematiek in Vlaanderen en is nooit bereid geweest om werkelijk iets terug te doen voor de schade die het heeft aangericht.

 Berekening van de kosten: 1 miljard euro is realistisch

Het bedrag van 1 miljard euro is gebaseerd op concrete berekeningen van OVAM. 

OVAM becijferde het asbestpassief in Vlaanderen: Anno 2019 raamde OVAM het asbestpassief in en rondom gebouwen op 2.329 kton, waarvan circa 2.000 kton asbestcement (85% van het asbestpassief).

Kostenvork voor totale sanering:
- In de meest positieve (goedkoopste) berekening kost de verwijdering volgens OVAM 500 miljoen euro (2.000 kton x 250 euro/ton)
- In de meest negatieve (duurste) berekening kost de verwijdering van asbest volgens OVAM 3 miljard euro (2.000 kton x 1.500 euro/ton)
- Uitgangspunt: Eternit/Etex is verantwoordelijk voor 65% van de asbestproblematiek in Vlaanderen.
- Op basis van de 65% die aan Eternit kunnen toegeschreven worden, kan men dus tussen de 325 miljoen en 1,95 miljard euro aan Eternit aanrekenen.

 Procedure van Zuhal Demir nog lopende

Voormalig minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA), nu minister van Onderwijs, dagvaardde de asbestproducenten in maart 2024 om een hogere schadevergoeding te eisen dan de magere 4,8 miljoen euro die Eternit in 2014 beloofde te betalen tot 2030. Als onderdeel van deze procedure heeft de Vlaamse regering onder haar leiding Eternit reeds een ingebrekestelling van 1.950.000.000 euro bezorgd, gebaseerd op bovenstaande berekeningen, wat de juridische basis vormt voor verdere stappen.

Die burgerlijke procedure is momenteel geschorst terwijl gesprekken tussen de Vlaamse regering en Eternit lopen om tot een minnelijke schikking te komen. Minister van Omgeving Jo Brouns (N-VA) zet deze gesprekken nu verder.

Decretale regeling in voorbereiding

Op initiatief van parlementslid Andy Pieters werd ook een resolutie goedgekeurd voor juridisch onderzoek naar hoe Eternit en andere asbestproducenten via een decreet verplicht kunnen worden de opruimkosten van asbest te dragen.

Ook federaal verdwijnt immuniteit

Ook op federaal niveau liggen er plannen op tafel om asbestproducenten ter verantwoording te roepen. Tot nu toe mogen mensen die geld aanvaarden uit het asbestfonds geen juridische procedures aanspannen tegen asbestproducenten. In het regeerakkoord staat dat deze bepaling wordt geschrapt.

Bovendien wordt werk gemaakt van een systeem waarbij bedrijven die veroordeeld zijn voor schade veroorzaakt door asbestvervuiling meer moeten bijdragen aan het asbestfonds, conform het principe dat de vervuiler betaalt. Nu betalen deze bedrijven evenveel als andere bedrijven die nooit met asbest gewerkt hebben.

N-VA pleit er ook voor dat het Asbestfonds slachtoffers zou moeten helpen die een rechtszaak willen aanspannen, onder meer door het verschaffen van informatie. Zo kan het asbestinventarissen van werkgevers aan het asbestfonds bezorgd kunnen worden.

Van Peel verwacht dat minister Vandenbroucke de rechten van asbestslachtoffers dit jaar nog herstelt.

N-VA-voorstel: 1 miljard euro voor asbestveilig Vlaanderen

Gebaseerd op bovenstaande OVAM-cijfers heeft N-VA een concreet voorstel uitgewerkt. Van Peel waarschuwt: "Eternit zal minstens een rekening van 1 miljard euro gepresenteerd krijgen die moet dienen om Vlaanderen asbestveilig te maken." Het N-VA-voorstel omvat:
- 50% tussenkomst voor asbestattesten door Eternit (jaarlijks 32,5 miljoen euro)
- Jaarlijkse bijdrage van 50 miljoen euro tot 2040 voor het asbestveilig maken van Vlaanderen (totaal 750 miljoen euro)
- 25 miljoen euro voor onderzoek naar afvalverwerking
- 4,5 miljoen euro voor bewustmakingscampagnes
Totaal N-VA-voorstel: ongeveer 1 miljard euro - wat zich situeert binnen de OVAM-kostenvork.

"De plannen van de Vlaamse regering om Vlaanderen asbestvrij te krijgen kunnen dan versneld uitgevoerd worden", aldus Van Peel. "Zo kunnen scholen, jeugdlokalen, zorginstellingen enzovoort versneld asbestveilig gemaakt worden, maar kunnen ook huiseigenaars geholpen worden om de asbest in hun huis te verwijderen."

"Het principe 'vervuiler betaalt' moet gelden"

"Voor mij is het nu eigenlijk genoeg geweest", besluit Van Peel. "Het principe 'vervuiler betaalt' moet voor iedereen gelden. Al die mensen die vandaag opdraaien voor de kostprijs van het verwijderen van datgene waar Eternit miljarden op heeft verdiend in een periode dat ze wisten wat de gevolgen waren - dat moeten we als maatschappij echt niet meer pikken. Eternit moet zijn eigen schade rechtzetten, niet de burger laten opdraaien voor hun historische vervuiling.”

Als Eternit weigert in te gaan op het voorstel, dreigt N-VA met alle juridische middelen: verderzetten van de burgerlijke procedure, een strafklacht indienen voor opzettelijke schade, en het uitwerken van de decretale basis om Eternit te dwingen mee te betalen.